Sok z selera - poznaj zaskakujące właściwości tego cudownego napoju!

Kto z nas nie zna selera naciowego? To on jest dzisiejszym naszym głównym bohaterem. Seler jest przepięknym, jasnozielonym warzywem, naszpikowany ultra zdrowym chlorofilem. Już sama zawartość chlorofilu czyni go bardzo cenną dla nas rośliną, o działaniu przeciwzapalnym ale czy to tylko tyle? Poznaj niezwykłe korzyści płynące z regularnego spożywania soku z selera naciowego. 

Seler naciowy ma właściwości 

• przeciwutleniające
• przeciwzapalne
• przeciwnowotworowe
• przeciwreumatyczne
• przeciw nadciśnieniowe
• przeciwcukrzycowe 
• neuroprotekcyjne

Około 200ml soku z selera dostarczy  

• 94,4 mg wapnia
• 25,9 mg magnezu
• 613,6 mg potasu
• 84,8 ug (mikrogramów) kwasu foliowego

Składa się w 95% z wody, bogaty jest w witaminy i minerały takie jak : witamina K, A, B2, B6,  C, mangan, kwas pantotenowy. Zawiera w sobie fitoskładniki, związki produkowane w roślinach, które wspomagają zwalczać procesy zapalne toczące się w organizmie a także zwalczają wolne rodniki (pisałam o nich tu). Seler, tak jak wszystkie warzywa, jest źródłem bardzo ważnego, dla całego układu pokarmowego, błonnika

REDUKUJE STANY ZAPALNE 

Seler obfituje w dwa przeciwutleniacze takie jak apigenina i luteolina. Badania wskazują, że mają w sobie moc zmniejszania i leczenia różnych chorób zapalnych, przeciwutleniacze działają jak taka tarcza narządów, niepozwalająca wolnym rodnikom na uszkodzenia. 

DBA O UKŁAD SERCOWO-NACZYNIOWY

Badania sugerują, że sok z selera może znacznie obniżać poziom cholesterolu. Potas dba o gospodarkę elektrolitową w organizmie, co sprzyja odpowiedniemu rozszerzaniu naczyń krwionośnych, a to z kolei pozytywnie wpływa na obniżenie zbyt wysokiego ciśnienia krwi.

REGULUJE TRAWIENIE

Zgaga, odbijanie, bóle żołądka, wrzody - wszystkie te dolegliwości mają swój początek w nieprawidłowym pH soku żołądkowego. Sok z selera poprawia procesy trawienne a właściwie enzymy w nim zawarte pomagają podnieść poziom kwasu żołądkowego. Picie codziennie na czczo świeży sok z łodyg selera z pewnością wspomoże w dolegliwościach żołądkowych. 

POPRAWIA STAN CERY ORAZ WŁOSÓW

Sok z selera znany jest również ze swych właściwości poprawiających stan skóry, a to za sprawą doskonałego nawilżania od wewnątrz a także bomby witaminowej. Witamina K, C oraz przeciwutleniacze pomagają zredukować widoczność niedoskonałości i trądziku, poprawia koloryt skóry. Dodatkowo ma silne działanie łagodzące egzemę oraz łuszczycę. 

Krzemionka zawarta w tak cudownym warzywie w połączeniu z witaminą C, wspomaga produkcję kolagenu. Jest to idealne zestawienie dzięki czemu skóra staje się bardziej elastyczna, sprężysta i szybciej się regeneruje. 

Witaminy i minerały doskonale odżywiają mieszki włosowe, wzmacniają je i nadają połysk włosom. Składniki przeciwutleniające przyczyniają się do szybszego wzrostu włosów. Jest to najlepsza "wewnętrzna odżywka" dla naszych włosów.

WSPIERA PROCES ODCHUDZANIA ORAZ REDUKUJE NADMIAR WODY

Właściwości moczopędne pomogą wypłukać nadmiar wody zbierającej się w naszych komórkach. Seler pobudza metabolizm a także pomaga zwiększyć tempo spalania kalorii, jest więc doskonałym dodatkiem dla osób chcących zgubić parę kilogramów. 

NAWADNIA ORGANIZM

Elektrolity, minerały i sole zawarte w selerze pomagają wodzie przedostać się do komórek, zwiększając w ten sposób poziom nawodnienia. 

Jak pić sok z selera?

• Rano - picie soku na pusty żołądek ma największe korzyści zdrowotne. W tym czasie najlepiej wchłaniane są wszystkie witaminy i minerały, sok z selera reguluje soki trawienne w żołądku, dba o błonę śluzową żołądka, pobudza pracę wątroby, jelit, woreczka żółciowego a także świetnie oczyszcza cały organizm. Dlatego jeśli masz problemy z trawieniem, polecam wypić rano szklankę tego cudownego soku. Po wypiciu odczekaj minimum pół godziny by zjeść śniadanie.   
• Po śniadaniu - spożywanie soku z selera kilka godzin po śniadaniu może pomóc utrzymać poziom energii i zniwelować niezdrowe zachcianki. Sok z selera jest doskonałym sposobem na utrzymanie dobrego poziomu cukru we krwi, dodając do niego marchew uzyskamy idealny naturalny izotonik, który nawodni a także zwiększy energię do działania. 
• Po obiedzie - wypijając sok z selera po obiedzie wspomaga trawienie pokarmów. Zazwyczaj obiady są bardziej kaloryczne, cięższe niż śniadania czy kolacje, zatem sok z selera a raczej naturalne enzymy w nim zawarte zmniejszają wzdęcia. Ten cudowny napój pobudza woreczek żółciowy do produkowania żółci, niezbędnej do trawienia tłuszczów, tak więc sok jest idealnym rozwiązaniem do zapobiegania zaparć po spożytych ciężkostrawnych posiłkach. 
• W każdej chwili - jako zamiennik napojów kolorowych, gazowanych lub jako zwykłej wody. Sok z selera doskonale nawadnia oraz detoksykuje organizm. Możesz stosować go jako niskokaloryczną alternatywę dla słodkich napojów lub przekąsek w każdym momencie dnia. Taka mała zmiana w ciągu dnia może sprzyjać zdrowej utracie wagi i poprawie ogólnego zdrowia.  

Pomimo tych wielu cennych właściwości selera warto pamiętać o możliwych skutkach ubocznych. 

Chociaż nie spotkałam się z tym osobiście, są osoby, które mogą być uczulone na seler. Mogą zatem występować u takiej osoby reakcje skórne, zaburzenia trawienia, problemy z oddychaniem czy nawet 

wstrząs anafilaktyczny. Osoby z chorobami nerek także powinny unikać selera w nadmiarze, ze względu na dużą zawartość potasu. Sok z seler może także nasilać problemu u osób z zespołem jelita drażliwego.

Źródła:

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9498075/

https://www.medicalnewstoday.com/articles/324932

https://timesofindia.indiatimes.com/life-style/food-news/8-health-benefits-of-drinking-celery-juice/articleshow/112533613.cms

Disclaimer: nie jestem lekarzem. Stworzyłam tego bloga w celu informacyjnym, by dzielić się wiedzą i badaniami naukowymi. Treści zawarte na tej stronie nie są poradą medyczną. Jeśli cierpisz na jakąś chorobę, bierzesz leki, jesteś w ciąży lub karmisz piersią skontaktuj się z wykwalifikowanym pracownikiem służby zdrowia w celu porady lekarskiej.

Jak stres wpływa na organizm?

Czy wiesz co dokładnie dzieje się w Twoim organizmie podczas stresowych sytuacji? 

W naszym codziennym życiu wszyscy doświadczamy pewnego poziomu stresu. Nasze ciało jest przygotowane na poradzenie sobie ze stresem w niewielkich ilościach.

Stres może być ostry, epizodyczny lub przewlekły. Ostry stres to krótkotrwała reakcja organizmu na natychmiastowe wydarzenia lub zagrożenie. Podczas krótkotrwałego stresu, nasz organizm reaguje zazwyczaj szybszym biciem serca i potliwością dłoni. Jesteśmy do tego przyzwyczajeni i objawy występujące zwykle ustępują po wyeliminowaniu stresogennego czynnika. 

Jednak gdy ciągle żyjemy w pośpiechu, martwimy się przyszłością, mamy bagaż przeszłości, telewizja bombarduje nas negatywnymi wiadomościami, relacje z najbliższymi lub w pracy nie są w najlepszych stosunkach, finanse, wojny, konflikty na świecie.. To wszystko doprowadza do przewlekłego stresu, który może utrzymywać się miesiącami a nawet latami. 

Jak przewlekły stres wpływa na zdrowie?

Mięśnie.

Pierwszym skutkiem ubocznym przewlekłego stresu są napięte mięśnie. Ciało broni się w ten sposób przed urazem i bólem. 

Gdy dochodzi do nagłego, krótkotrwałego stresu, mięśnie od razu reagują napinając się. Gdy stres mija, mięśnie powoli zaczynają się rozluźniać. Długotrwały stres powoduje ciągłe napięcie mięśni, w szczególności mięśnie w okolicy ramion, szyi i głowy co może powodować napięciowe bóle głowy. Ból w odcinku lędźwiowym oraz bóle rąk także powiązane są ze stresem.

Układ oddechowy.

Emocje spowodowane stresem mogą powodować objawy takie jak duszność oraz przyśpieszony oddech. Dzieje się tak dlatego, że drogi oddechowe między nosem a płucami zaczynają się zwężać. 

U osób, które nie zmagają się z chorobami układu oddechowego, takie krótkoterminowe sytuacje stresowe nie będą powodowały większych dolegliwości. W gorszej sytuacji znajdują się osoby z astmą, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc (POChP), rozedmą płuc lub zapaleniem oskrzeli. Stresory psychologiczne mogą zaostrzyć problemy z oddychaniem. 

Serce i naczynia krwionośne.

Nagłe ale chwilowe sytuacje stresowe powodują wzrost tętna i silniejsze skurcze mięśnia sercowego. Hormony stresu takie jak adrenalina, noradrenalina i kortyzol działają jak zapalniki w naszym organizmie pobudzające serce. 

W tym samym momencie naczynia krwionośne, które zajmują się kierowaniem krwi do mięśni i serca, zaczynają się rozszerzać, zwiększają ilość pompowanej krwi przez co podwyższa się ciśnienie krwi. 

O ile sytuacje stresowe występują raz na jakiś czas, nasz organizm po ustąpieniu emocji powraca do swojego normalnego stanu. Ciśnienie wraca do swojego poziomu, serce miarowo zaczyna bić, naczynia krwionośne zwężają się do swoich rozmiarów. Jednak narażanie się na długotrwały stres powoduje długotrwałe wysokie ciśnienie, ciągle podwyższone hormony stresu oraz wzrost częstości akcji serca, co niestety może zwiększyć ryzyko zawału serca a nawet udaru. 

Przewlekła stymulacja układu sercowo-naczyniowego zwęża naczynia krwionośne, w efekcie czego z czasem owe połączenia pogrubiają się i powodując nadciśnienie nawet w spoczynku. Z kolei ciągłe podwyższone ciśnienie krwi wymusza na sercu cięższą pracę w wyniku czego dochodzi do przerostu lewej komory serca. 

Długotrwały stres zwiększa także ryzyko stanu zapalnego w tętnicach wieńcowych co jest głównym czynnikiem powodującym zawał serca związany ze stresem. 

Układ odpornościowy.

Przewlekły stres upośledza prawidłowe działanie układu odpornościowego, zwiększony poziom kortyzolu może przyczyniać się przewlekłego zmęczenia, zaburzeń metabolicznych takich jak cukrzyca czy otyłość. 

Układ trawienny.

Stres związany jest także ze zmianami w bakteriach jelitowych, co w konsekwencji powoduje ból jelit, wzdęcia, biegunki oraz inne dolegliwości z układu pokarmowego. Nasze jelita mają w sobie milion neuronów dlatego mówi się, że jelita są naszym drugim mózgiem. Stres wpływa na komunikację mózg-jelito wpływając na nasze samopoczucie. 

Emocje wpływają na nasz apetyt. Są osoby które ze stresu zaczynają więcej jeść a także osoby, które nie są w stanie niczego przełknąć. Spożywanie większej ilości pokarmów w sytuacjach stresowych może powodować zgagę lub refluks. Ale też znacznie wpływa na trawienie pokarmu w jelitach, co wywołuje biegunki albo odwrotnie zaparcia lub nudności i wymioty. Stres może także wywoływać skurcze jelitowe, które są bardzo bolesne. Zaburzone trawienie przyczynia się do zwiększenia produkcji gazów w jelitach związanych z nieprawidłowym wchłanianiem składników odżywczych. 

Układ nerwowy.

Składa się z kilku części: część centralna obejmująca mózg i rdzeń kręgowy oraz części obwodowej składającej się z układu autonomicznego ( układ współczulny i przywspółczulny) a także z układu somatycznego (odbierający bodźce nerwowe). 

Układ współczulny odgrywa bardzo ważną rolę jeśli chodzi o sytuacje stresowe, odpowiada za przygotowanie organizmu do walki czy ucieczki. 

Wysyła sygnały do nadnerczy, by te uruchomiły hormony adrenalinę i kortyzol. Hormony te powodują szybsze bicie serca, przyśpieszenie oddechu oraz rozszerzenie naczyń krwionośnych w ramionach i nogach, zmienia proces trawienia oraz podnosi poziom glukozy we krwi. 

Po ustaniu emocji swoją pracę rozpoczyna układ przywspółczulny, który ma odwrotne zadanie do wykonania, czyli będzie wyciszał Twój organizm. 

Nadmierna aktywność układu współczulnego może doprowadzić do zwężenia oskrzeli powodując astmę lub nadmierne rozszerzenie naczyń krwionośnych zaburzając krążenie krwi.     

Zdrowie psychiczne.

Jak badania wykazują, u osób, które doznały silnego, przewlekłego stresu, wskaźniki stanu zapalnego są wielokrotnie podwyższone. Wywołują je prozapalne cytokiny. Ma to wpływ na występujące depresje, stres pourazowy (PTSD), fobie, ogólne złe samopoczucie, zmniejszony apetyt a także uczucie apatii. 

Tarczyca.

Badania wykazują, że osoby z zaburzeniami tarczycy są bardziej wrażliwe i mogą mieć trudności z poradzeniem sobie w sytuacjach stresowych. Kortyzol może wpływać na zahamowanie produkcji hormonu uwalniającego tyreotropinę z przysadki, co z kolei negatywnie wpływa na produkcję hormonu tarczycy. Zwiększony kortyzol powoduje wzrost poziomu TSH uwalnianego do krwiobiegu. 

Uczucie ciągłego zmęczenia.

Przewlekły stres może skutkować długotrwałym wyczerpaniem organizmu. Dzieje się tak dlatego, że autonomiczny układ nerwowy zużywa w maksymalny sposób cały organizm. Nie tyle sam stres powoduje wyczerpanie organizmu co ciągła aktywacja układu nerwowego aktywująca inne układy, tu leży problem. 

Bezsenność. 

Niestety emocje bardzo często nie dają nam zasnąć. I znowu czynnikiem powodującym bezsenność są hormony stresu wytwarzane przez przysadkę mózgową. Im więcej myślimy przed snem, tym gorzej jest nam zasnąć. 

Układ rozrodczy.

Kortyzol wywoływany stresem jest czynnikiem, który zaburza cały układ rozrodczy zarówno u kobiet jak i u mężczyzn. Spadek libido, zmniejszona produkcja plemników a nawet może przyczyniać się do poronień.

Wypadanie włosów.

Uważa się, że łysienie plackowate jest silnie powiązane ze stresem. Podczas długotrwałego stresu, układ odpornościowy może zacząć atakować mieszki włosowe, co spowoduje wypadanie włosów. Podobnie dzieje się także w przypadku łysienia telogenowego, stres wprowadza mieszki włosowe w stan spoczynku, włosy mogą wtedy zacząć wypadać podczas czesania lub mycia. Nagły i długotrwały stres może u niektórych osób wywołać trichotillomanię - zaburzenie psychiczne objawiające się niepohamowanym wyrywaniem sobie włosów z głowy lub brwi. 

Stres, o ile jest krótkotrwały, w niektórych sytuacjach może być dla nas dobrą motywacją. Jednak narażanie się na przewlekły stres ma swoje negatywne strony. Nadmiar hormonów stresu zaburza balans w całym organizmie obciążając zdrowie, dlatego postaraj się wyeliminować stres ze swojego życia na tyle, na ile jest to możliwe. 

Źródła:

www.healthline.com/health/stress/can-stress-cause-a-miscarriage#What-can-you-do-to-relieve-stress-during-pregnancy

www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/stress-management/in-depth/stress-symptoms/art-20050987

www.mayoclinic.org/diseases-conditions/tension-headache/in-depth/headaches/art-20046707

pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35512885/

pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC2568977/

Wiosenny detoks organizmu, najlepsze sposoby oraz naturalne produkty.

Od 21 marca mamy kalendarzową wiosnę. Większość z nas rozpoczyna porządki w domu, w ogrodzie, w szafach. Zmiana pogody motywuje do działania, promienie słoneczne napawają nas radością. Pierwsze wiosenne kwiaty, ptaki, motyle oświadczają, że skończyła się ponura zima! Całe środowisko budzi się do życia, tak więc najwyższy czas na wiosenne porządki także naszego wnętrza. Bowiem to co wewnątrz nas, widoczne jest na zewnątrz. Niestety często cera po zimie jest szara, zmęczona, sucha, nierzadko przybieramy tu i ówdzie na wadze 😉 z powodu szybko zapadającego zmroku raczej bliżej było nam do odpoczynku pod ciepłym kocem, z kubkiem gorącej herbaty, oglądając ulubiony serial lub czytając książkę niż do aktywności fizycznej.. 

Znasz to uczucie przemęczenia, kiedy myślisz tylko o tym by wypić kolejną kawę i pobudzić się do działania? Może być to objaw źle działającej, przeciążonej wątroby a także słabiej pracujących jelit. Kolejna dawka kawy w niczym Ci nie pomoże. Powstaje wtedy błędne koło, które doprowadzi Cię raczej do poważnych niedoborów niż do zwiększeni energii. Przy okazji wypłuczesz sobie magnez, o którym była mowa tutaj.

Tak więc nie czekaj dłużej i poznaj sposoby oraz produkty, dzięki którym poczujesz się znacznie lepiej.

Czym właściwie jest detoks? 

Jest to proces usuwania szkodliwych substancji z organizmu. Każdego dnia jesteśmy narażeni na toksyny z wody, jedzenia, powietrza, kosmetyków, alkoholu, kawy. Zanieczyszczają nas substancje chemiczne z domowych środków czyszczących, papierosów (i tu nie ma znaczenia czy jesteśmy palaczami czynnymi czy biernie wdychamy dym tytoniowy). 

Nerki, wątroba, płuca, jelita a nawet skóra bardzo tego nie lubią. Skumulowane toksyny dają o sobie znać na przykład poprzez częste bóle głowy, mgłę mózgową, drażliwość, zaparcia, biegunki, gazy, wzdęcia, obniżony nastrój, wypryski skórne, cienie pod oczami, ogólne zmęczenie lub osłabioną odpornością. 

Od czego zacząć wiosenny detoks?

Nie ma jednego sprawdzonego przepisu czy schematu jeśli chodzi o oczyszczanie organizmu. Wszystko zależy od tego, czy wcześniej oczyszczałaś w jakiś sposób organizm czy robisz to pierwszy raz od wielu lat. Nie możemy z dnia na dzień wszystko odstawiać bo będzie to niezły szok dla organizmu a Twoje hormony stresu poszybują w górę jakbyś miała przygotować się co najmniej do wojny.. 

Na początek zacznij więc łagodnie od układu limfatycznego. Jak to zrobić? 

Ułatwi Ci to poranne szczotkowanie ciała, które świetnie poprawia krążenie skóry oraz usunie martwy naskórek. Twoja skóra stanie się miękka, ciało ujędrnione a cellulit magicznie zniknie. Pamiętaj o tym by szczotkować od stóp w kierunku serca. 

Kolejnym krokiem mogą być kąpiele z dodatkiem soli, może być to sól himalajska, Epsom (która zawiera w sobie dużo magnezu), ale może też być nasza rodzima sól Kłodawska, którą bardzo sobie cenię lub sól z Wieliczki. 

Kąpiele w soli pomagają usunąć z organizmu metale ciężkie, nawilżają oraz zmiękczają skórę. Po takich kąpielach będziesz się czuć niczym Afrodyta. 🤗 

Aktywność fizyczna jest niezwykle ważna. Wiem, że jest to niezbyt przyjemne ale pot wydala z organizmu wiele toksycznych substancji. 

Badanie przeprowadzone na grupie trenujących osób potwierdza fakt, że wraz z potem wydalamy metale ciężkie takie jak nikiel, ołów, miedź oraz arsen.  Jest to bardzo ważne w kontekście jedzenia, ponieważ może niewiele osób wie, ale arsen jest nam serwowany w produktach takich jak ryż. 

Te same badania wykazały, że stężenie niklu, ołowiu i chromu w pocie jest od 10 do 30 razy większe niż w moczu i krwi. Świadczy to tylko o tym, jak ważne jest dla Ciebie nieprzyjemne pocenie się. 

Tak więc ruszamy się, wypoć to z siebie! Jest świetna pogoda by odkurzyć swój rower. Wyjdź na szybszy spacer, przeglądnij dostępne filmy na Youtube, z pewnością znajdziesz tam jakiś film instruktarzowy z prostymi ćwiczeniami cardio czy aerobikiem, który wykonasz w domu. 

Jeśli mowa o wątrobie, wspomóż jej pracę poprzez wprowadzenie do diety więcej produktów takich jak:

• buraki,
• grejpfruty,
• kiełki brokułów,
• cebula, 
• czosnek,
• karczoch,
• szpinak,
• jarmuż,
• kapusta kiszona, 
• brokuły,
• ostropest plamisty,
• kurkuma.

Rozpocznij dzień od nawodnienia, możesz dodać do wody sok z cytryny, który w wspaniały sposób usunie toksyny z wątroby a także zakwasi trochę sok żołądkowy. 

Ogranicz lub całkowicie wyeliminuj alkohol, kofeinę a także papierosy. Nie ma mowy o oczyszczaniu wątroby przy tych używkach. Jedząc nawet najlepsze organiczne produkty, te trzy używki zdecydowanie osłabią skuteczność oczyszczania. 

Unikaj niezdrowych tłuszczów trans a także przetworzonej żywności.

Ogranicz do minimum spożycie cukru. 

Niestety cukier ma więcej wad niż zalet. Jego nadmierne spożywanie przyczynia się do zwiększenia tkanki tłuszczowej a to tam w głównej mierze kumulują się toksyny, których za wszelką cenę chcemy się pozbyć. Oprócz oponki, cukier zwiększa ryzyko miażdżycy, nadciśnienia, cukrzycy, osłabienia mięśnia sercowego a także powoduje wzrost grzybów Candidy. 

Biała, oczyszczona mąka jest kolejnym sprzymierzeńcem chorób i otyłości. Podwyższa stężenie cukru we krwi i działa prozapalnie na jelita. Wyeliminuj produkty na bazie mąki i zastąp je produktami pełnoziarnistymi. 

Nerki oczyszczają się przez produkty moczopędne, bardzo dobrym rozwiązaniem będą napary ziołowe takie jak pokrzywa lub mniszek lekarski i oczywiście woda. Musisz wypijać jej minimum 1,5 l dziennie. Nawodnienie organizmu przy kuracjach oczyszczających jest bardzo kluczowe. Odwodniony organizm nie jest w stanie wydalić z siebie szkodliwych substancji, w efekcie czego pogarsza się tylko sytuacja. 

Oczyszczanie jelit zacznij od wprowadzenia większej ilości błonnika rozpuszczalnego w diecie. Może być to przykładowo siemię lniane, otręby, bataty, nasiona chia, awokado, owoce suszone (tu bym jednak nie przesadzała ze względu na zwiększoną ilość cukru), owoce świeże: jabłka, brzoskwinie, gruszki, cytrusy.  Przy spożywaniu większej ilości błonnika pokarmowego, tym bardziej musisz zwrócić uwagę na nawodnienie by nie doprowadzić do zaparć.

Produkty fermentowane takie jak kiszona kapusta, ogórki, buraki, zakwas buraczany, kefir, maślanki, kimchi wszystko to wpływa pozytywnie na rozwój prawidłowej flory bakteryjnej jelit oraz pomagają w oczyszczaniu jelit ze złogów.

Wprowadź do diety soki lub smoothie warzywno-owocowe. Dawka zblendowanych warzyw i owoców lub wyciśnięty z nich sok dostarczą mnóstwo witamin, minerałów, błonnika, antyoksydantów a także wspaniale nawodnią organizm. 

Ile powinno trwać oczyszczanie organizmu?

Wszystko zależy od tego, w jakim stopniu jesteś zanieczyszczona. Jeśli zażywałaś przez długi czas leki, nawet przeciwbólowe z grupy NLPZ, spożywasz przetworzone jedzenie, tłuszcze trans, alkohol i inne używki i nigdy nie oczyszczałaś organizmu potrzebujesz około 21 dni. może być tak że niektóre osoby potrzebują znacznie więcej czasu bo około 40 dni.

U innych osób wystarczy przykładowo kilka dni lub tydzień.

Na samym początku detoksu możesz odczuwać większe zmęczenie, bóle głowy lub stawów jednak nie poddawaj się. Nie przerywaj tego procesu. Jeśli przetrwasz małe kryzysy, zobaczysz ile zyskasz energii, jak zmieni się Twoja cera i włosy. Nie ma co ukrywać, że takie detoksy wpływają na wygląd zewnętrzny. Nasze pożywienie chcąc nie chcąc zwiera w sobie różnego rodzaju barwniki, składniki poprawiające smak, konserwanty, stabilizatory, emulgatory.. To wszystko pochłaniamy każdego dnia. 

Zanieczyszczenia kumulowane latami wpływają na nasze zdrowie. Toksyny w narządach a także w krwi i układzie limfatycznym sprzyjają powstawianiu wolnych rodników. Szybciej się starzejemy, skóra staje się wiotka, pomarszczona, włosy szybciej siwieją, zapadamy częściej na choroby cywilizacyjne. 

Warto przeprowadzać takie oczyszczanie, by zachować zdrowie a przy tym młody wygląd. 

Jak widzisz przeprowadzenie detoksu nie jest wcale trudne a korzyści z niego wynikające na pewno pozytywnie Cię zaskoczą. 

Nie czekaj dłużej, zacznij już dziś 😊

Magnez - rola w organizmie, skutki niedoboru, najlepsze źródła i suplementy.

Czym jest magnez i jaką rolę pełni w organizmie? 

Magnez jest minerałem występującym w naszym organizmie. Odpowiada między innymi za syntezę białek, kontrolę poziomu glukozy we krwi, reguluje ciśnienie krwi, dzięki niemu mamy energię, poprawia wchłanianie witaminy D3, cynku i witaminy B12, przyczynia się do rozwoju kości, jest niezbędny do syntezy DNA, transportuje jony wapnia i potasu przez błony komórkowe co ma wpływ na przewodzenie impulsów nerwowych, skurczu mięśni a także prawidłowy rytm serca. Pomaga rozluźnić naczynia krwionośne, poprawia jakość snu i reguluje poziom hormonów.

To tylko kilka wymienionych przeze mnie funkcji jakie spełnia magnez w naszym organizmie. Nie ulega wątpliwości, że minerał ten jest niezbędny dla naszego zdrowia.

Organizm dorosłej osoby zawiera w sobie około 25g magnezu. Najwięcej, bo aż 50-60% minerału znajduje się w kościach, 20% jest w mięśniach, reszta znajduje się w tkankach takich jak nerki, wątroba czy jelita. W surowicy krwi znajduje się około 1% całkowitego jego poziomu. Normalne stężenie magnezu w surowicy wynosi od 0,65 do 1,2 milimoli (mmol)/l. Najważniejszym organem, który kontroluje magnez są nerki, to one wydalają każdego dnia około 120 mg. Ciekawostką jest fakt, że przy niskim stężeniu magnezu nasze nerki ograniczają wydalanie go z organizmu, tak by nie dopuścić do bardzo poważnych niedoborów. 

Poniżej przedstawiam infografikę, która łatwo zobrazuje jakie normy spożycia magnezu przypisane są do poszczególnych grup osób. 

Jakie są objawy niedoboru magnezu?

Jak pokazują badania, wiele z nas doświadczyło nie raz jego niedobór. Wczesne objawy niedoboru mogą objawiać się przykładowo utratą apetytu czy osłabieniem. Następnie występują drętwienia rąk czy nóg, mrowienia języka lub wargi. Skurcze mięśni a także powieki, nieprawidłowy rytm pracy serca oraz skurcze naczyń wieńcowych. Do typowych objawów można zaliczyć także problemy ze snem lub zmęczenie nawet po całej przespanej nocy.

Niski poziom magnezu utrzymujący się dłuższy czas może sprzyjać w przyszłości takim chorobom jak:

• nadciśnienie, 
• choroby układu krążenia,
• cukrzyca typu 2,
• osteoporoza,
• migrena.

W bardzo ciężkich niedoborach magnezu dochodzi do hipokalcemii lub hipokaliemii - niedobór wapnia i potasu. 

Badania przeprowadzone w Holandii na 7664 osobach dorosłych w przedziale wiekowym od 20 do 75 lat, które nie chorowały na choroby serca, pokazało, że niski poziom wydalania magnezu z moczem (co oznacza niski poziom magnezu w organizmie) przyczyniało się do wzrostu ryzyka choroby niedokrwiennej serca. Natomiast wyższy poziom magnezu w surowicy były związane z niższym ryzykiem zachorowań na choroby sercowo-naczyniowe.

Spożywanie minimum 250mg magnezu dziennie zmniejsza ryzyko chorób serca spowodowanych zmniejszonym dopływem krwi do mięśnia sercowego a także zmniejsza ryzyko udaru niedokrwiennego. 

Kto jest najbardziej narażony na niedobór magnezu?

• osoby z chorobami układu pokarmowego - choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia, stany zapalne jelit, przewlekłe biegunki, resekcja jelita cienkiego, w którym występuje wchłanianie magnezu,
• osoby z cukrzycą typu 2 lub z insulinoopornością - zwiększony poziom glukozy w nerkach powodują większe wydalanie magnezu wraz z moczem,
• osoby uzależnione od alkoholu - występujący niedobór spowodowany jest niedożywieniem, częste problemy żołądkowo-jelitowe, wymioty i biegunki które swoje źródło mają źle funkcjonującej trzustce, problemy z nerkami, niedobór witaminy D - to wszystko powoduje niedobór magnezu. 

Co jeśli przedawkujesz magnez? 

Jeśli chodzi o magnez z pożywienia nie jest on tak niebezpieczny dla naszego zdrowia jak nadmiar suplementów diety. W przypadku nadmiaru w pożywienia, nerki wydalą nadmiar razem z moczem, lecz przedawkowanie suplementów może zakończyć się biegunkami, nudnościami czy skurczami brzucha. Do najczęściej zgłaszanych form magnezu, które spowodowały przedawkowanie należą węglan magnezu, chlorek, glukonian i tlenek magnezu.

Objawami przedawkowania może być niedociśnienie, wymioty, zaczerwienienie twarzy, zatrzymanie moczu, niedrożność jelit, depresja, osłabienie mięśni, trudności w oddychaniu, nieregularne bicie serca oraz zatrzymanie akcji serca. 

W jakich produktach jest najwięcej magnezu?

Jaki magnez wybrać? 

Na rynku mamy dostęp do takiej formy magnezu jak:

• cytrynian magnezu - łatwo przyswajalny, posiada wysoką biodostępność, organiczna forma magnezu, poprawia wydolność fizyczną. Ma działanie lekko przeczyszczające co jest dobre dla osób z zaparciami, niekoniecznie dla osób z problemami układu pokarmowego. 
• taurynian magnezu - kolejna organiczna forma magnezu, co sprzyja wchłanianiu, tauryna wspiera zdrowie serca, działa antyoksydacyjnie oraz przeciwzapalnie, redukuje stres i lęk. Może powodować senność, dlatego lepiej stosować go na noc.
• treonian magnezu - łatwo przyswajalna, organiczna forma, wspierająca dodatkowo pamięć, koncentrację a także funkcje poznawcze. Wspiera regenerację a także obniża poziom stresu. 
• chlorek magnezu - zazwyczaj duża dawka, która szybko się przyswaja co jest bardzo dobre dla osób z problemami jelitowymi, niestety ma mniejszą wchłanialność w stosunku do form organicznych. 
• tlenek magnezu - jest najpopularniejszą formą magnezu w suplementach diety, posiada dużą zawartość minerału, niestety z gorszą biodostępnością. Natomiast posiada funkcję neutralizowania soku żołądkowego, dzięki czemu zmniejsza zgagę. 

Co sprzyja wchłanianiu magnezu?

Produkty bogate w błonnik pokarmowy, laktozę oraz witamina B6 pozytywnie wpływają na wchłanianie magnezu. 

Co wypłukuje magnez z organizmu?

Bez wątpienia pierwszym czynnikiem który wypłukuje w większej ilości magnez są kawa, herbata i napary ziołowe. Kolejnym czynnikiem wypłukującym magnez będą napoje gazowane, zawierające fosforany i kwas fosforowy. A także leki takie jak antybiotyki, leki nasenne, przeciwbólowe, uspokajające czy suplementy diety zawierające w sobie wapń lub fosfor, które są antagonistami magnezu. 

Na ilość magnezu w organizmie wypływa też stres, przemęczenie, biegunki i wymioty występujące podczas infekcji. 

Interakcje magnezu z innymi lekami.

Pamiętaj, by nie łączyć tych leków z magnezem:

• antybiotyki (tetracyklina,cyprofloksacyna) - magnez obniża ich działanie,
• inhibitory pompy protonowej IPP - same w sobie obniżają poziom kwasu żołądkowego, magnez ma podobne działanie,
• leki przeciwbólowe i przeciwzapalne - kwas acetylosalicylowy w połączeniu z magnezem obniży działanie leków,
• leki na nadciśnienie z kaptoprilem - obniżone działanie,
• leki nasercowe i moczopędne - zwiększają wydalanie magnezu,
• leki przeciwzakrzepowe z warfaryną - magnez obniża ich skuteczność,
• leki neurologiczne - w połączeniu z magnezem mogą wystąpić skutki uboczne,
• żelazo i wapń - magnez obniża ich wchłanianie.

Źródła:

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20736141/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23485414/

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1864954/

https://ods.od.nih.gov/factsheets/Magnesium-HealthProfessional/

https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC6683096/

https://health.unl.edu/8-magnesium-deficiency-symptoms-and-9-high-magnesium-foods/

https://www.medicalnewstoday.com/articles/322191#summary

Makroskładniki w diecie - czym są, dzienne zapotrzebowanie i ich źródła. Część 1 - Węglowodany.

Makroskładniki, potocznie mówiąc "makro" są podstawą Twojej codziennej diety. Są to składniki odżywcze, dzięki którym dostarczasz energię swojemu organizmowi. Do makroelementów zaliczamy węglowodany, białka oraz tłuszcze. 

Zapotrzebowanie na nie są sprawą indywidualną dla każdej osoby. Wszystko zależy od tego jaka jest Twoja waga, ile masz lat, czy jesteś zdrowa czy zmagasz się z jakimiś chorobami a nawet to jak spędzasz czas - aktywnie lub nie. 

W pierwszej części omówimy rolę węglowodanów w diecie.

Czym są węglowodany? 

Są to związki organiczne składające się z węgla, wodoru i tlenu, inaczej nazywane cukrami. Zapewniają główne źródło energii oraz umożliwiają organizmowi wykonywanie funkcji takich jak trawienie pokarmu, pompowanie serca czy utrzymywanie temperatury ciała. Węglowodany dzielimy na proste, kolokwialnie nazwane "złe" oraz złożone, czyli "dobre".  

Węglowodany proste ( cukry proste ) - zbudowane są z jednej cząsteczki cukru. Cukry proste są łatwo przyswajalne przez organizm, dlatego produkty zawierające węglowodany proste są wysokokaloryczne. Oznacza to, że są produktami o wysokim ładunku glikemicznym. Mogą doprowadzić do gwałtownego wzrostu stężenia cukru we krwi. Spożywając węglowodany proste odczuwany jest częsty głód ze względu na szybki wzrost a następnie szybki spadek cukru we krwi. Ma to ogromne znaczenie dla osób z insulinoopornością i cukrzycą. 

Do węglowodanów prostych zaliczamy :

• galaktozę
• fruktozę
• glukozę
• ksylozę
• arabinozę
• ksylozę

Węglowodany proste znajdziemy w takich produktach jak:

• pieczywo pszenne
• makaron
• biały ryż
• kasza kuskus
• płatki kukurydziane
• dżemy, konfitury
• cukier
• słodycze
• soki 
• miód
• owoce
• suszone owoce

Zalecane jest by węglowodany proste stanowiły nie więcej niż 10% dziennego zapotrzebowania. 

Węglowodany złożone ( cukry złożone ) - składają się z wielu cząsteczek cukrów prostych, są to produkty o niskim indeksie glikemicznym. Należą do węglowodanów trudniej przyswajalnych. Organizm potrzebuje więcej czasu na ich strawienie dzięki czemu glukoza wzrasta oraz obniża się w powolnym tempie. Cukry złożone są bardzo ważne w przypadku osób chorujących na cukrzycę typu 2, zapewniają im odpowiedni poziom cukry we krwi. 

Węglowodany złożone składają się z :

dwucukrów:

• laktozy
• maltozy
• sacharozy
• celobiozy
• rutynozy

oraz wielocukrów: 

• skrobi
• inuliny
• celulozy
• glikogenu
• pektyny
• maltodekstryny

Źródła węglowodanów złożonych:

• ciemne, razowe pieczywo
• grube kasze typu gryczana, bulgur, pęczak
• ryż basmati, brązowy, dziki
• produkty pełnoziarniste
• otręby
• owsianka
• warzywa

Węglowodany złożone zawierają w sobie błonnik, który nie jest trawiony przez jelita natomiast mają zbawienny wpływ na bakterie jelitowe. O błonniku wspominałam też w tym poście. 

Produkty pełnoziarniste posiadają więcej wartości odżywczych w porównaniu do produktów oczyszczonych. Biała mąka czy biały ryż pozbawione są błonnika, witamin oraz składników mineralnych. 

Węglowodany powinny stanowić około 50-60% dziennego zapotrzebowania. 

Korzystnie byłoby wybierać w większości węglowodany złożone, które zapewnią nam sytość po posiłku, dostarczą dzienną dawkę witamin oraz pozytywnie wpłyną na jelita. 

Co się zatem stanie gdy zaburzysz odpowiednią podaż węglowodanów w codziennej diecie? 

Gdy ograniczysz jedzenie nie zaczniesz magicznie gubić wagę. Wręcz odwrotnie - wprowadzisz swój organizm w stan alarmowy. Oznacza to zwolnienie metabolizmu. Będziesz odczuwać nadmierne zmęczenie i senność. Organizm będzie magazynował energię na ważne funkcje życiowe takie jak oddychanie, bicie serca czy praca mózgu. Węglowodany są jedynym źródłem energii dla mózgu. 

 

Przy diecie niskokalorycznej nasz organizm potrafi odłączyć funkcję menstruacyjną. Przy dłuższym stosowaniu diety niskowęglowodanowej jest możliwość utraty miesiączki a to prowadzi do bezpłodności. Wychodzenie z takiego stanu i doprowadzenie do równowagi może zająć nawet kilka lat. 

Gdy nie dostarczamy sobie w ciągu dnia odpowiedniej dawki energii w postaci pożywienia podnosi się poziom hormonu kortyzolu we krwi a także hormony głodu czyli leptyna i grelina. Będziesz ciągle odczuwała głód, dodatkowo to może doprowadzić do zbyt niskiego poziomu glukozy czyli hipoglikemii.

Kolejnym skutkiem obniżenia węglowodanów w diecie jest pogorszenie pracy tarczycy. Niestety nie dostarczając odpowiedniej dawki kalorii, organizm nie ma substancji odżywczych do wytwarzania ciepła. Odczuwane jest ciągłe zimno. Niska podaż węglowodanów w diecie osoby chorującej na niedoczynność tarczycy powoduje obniżenie poziomu trójjodotyroniny T3. 

Głodówki czy diety niskokaloryczne nie pomogą spalić tkanki tłuszczowej. Zbyt mało węglowodanów w diecie powoduję wytwarzanie ciał ketonowych a to oznacza zakwaszanie organizmu.  

Co w przypadku gdy spożywany jest nadmiar makroskładników? 

Ćwicząc na siłowni nawet 5 razy w tygodniu do tego treningi cardio bez odpowiedniej diety będzie Cię bezskuteczne. Przy nadmiarze węglowodanów w diecie trzustka zacznie je magazynować w komórkach jako glikogen. Następnie resztę węglowodanów przejmuje wątroba i zaczyna przetwarzać je w tłuszcz. W taki sposób powstaje przysłowiowa oponka na brzuchu. 

 

Niestety taka dieta będzie się także przyczyniać do chorób i nie mam na myśli jedynie nadwagę. Zwiększa się ryzyko chorób takich jak insulinooporność, cukrzyca, nowotwory, choroby serca, podwyższony cholesterol.  

Jak widzisz, nie można całkowicie ograniczyć spożywanie węglowodanów ponieważ przynoszą ogrom korzyści. Z drugiej strony warto mieć na nie oko i nie spożywać w większej ilości. 

Zachęcam Cię do tego byś wybierała jednak te "dobre" węglowodany. 

Tylko zbilansowana dieta złożona z odpowiednio dobranych makroskładników zapewni Ci zdrowie, sylwetkę o jakiej marzysz i zapas siły do działania. 

Poświąteczny detoks - 16 powodów, by odstawić cukier.

Trawienie - na czym polega i dlaczego jest dla Ciebie tak ważne?

Trawienie jest istotnym procesem w naszym życiu. Każdego dnia potrzebujemy składników pokarmowych z jedzenia i napojów by prawidłowo funkcjonować oraz zachować zdrowie.

Zastanawiałaś się może kiedyś, jak dokładnie wygląda cały proces trawienia pokarmów? Organizm możemy porównać do fascynującej maszyny. Składającej się z narządów, które współpracują nawzajem dostarczają nam energii.

Podczas jedzenia, zaraz po rozgryzieniu w ustach rozpoczyna się pierwszy etap. Znasz to uczucie jak ślinka cieknie na widok pysznego pączka, prawda? 🥰 To ślinianki wytwarzają śluz, potrafią wytworzyć około 1,5 litra śliny na dobę. Ślinianki przyuszne produkują ślinę surowiczą, zawierającą w sobie enzym amylazę trawiący wielocukry. Ślinianki podjęzykowe tworzą ślinę śluzową, która zawiera w sobie mucynę, ułatwiającą łykanie pokarmu. 

Z ust pokarm trafia do żołądka. Pod wpływem wydzielanego soku żołądkowego zachodzi wstępne trawienie. Pokarm w żołądku zostaje zmieniony w miazgę. 

Sok żołądkowy - inaczej kwas żołądkowy - jest przezroczystą substancją wydzielaną przez gruczoły trawienne błony śluzowej żołądka. W skład soku wchodzą enzymy trawienne ( pepsyna, podpuszczka i lipaza), kwas solny, woda, śluz oraz sole mineralne. Żołądek potrafi wytworzyć około 1,5 litra dziennie soku żołądkowego.

Jak możesz sobie wyobrazić, sok trawienny w żołądku jest bardzo kwaśny. Jego pH wynosi 1-2  i jest niewiele mniej kwaśny od.. kwasu akumulatorowego 😲 ( pH kwasu akumulatorowego jest na poziomie 1). Kwas żołądkowy spokojnie poradzi sobie z trawieniem nawet kości 😲

Zadaniem soku żołądkowego jest odkażanie połkniętego pokarmu, pobudzenie mięśni do skurczów oraz pobudza pepsynogen, który uwalnia enzym pepsynę. Pepsyna jest bardzo ważnym enzymem, który rozkłada białka z pożywienia. Podpuszczka ma za zadanie rozkładać białko mleczne - czyli kazeinę. 
Po połączeniu wapnia z białkiem i podpuszczką powstaje serniczek 😊 (taki proces zachodzi jednak tylko u dzieci do lat trzech ). Lipaza natomiast zajmuje się trawieniem tłuszczów. Po całym tym procesie, miazga pokarmowa zostaje przesunięta do jelita cienkiego.

Potocznie zwane jelita dzielą się na cienkie i grube. 

Jelito cienkie jest głównym i najdłuższym narządem trawiennym. To tam zachodzi także proces wchłaniania. Nazywamy go jelitem cienkim ze względu na średnicę, która wynosi około 2,54 cm.  

Składa się z trzech części - dwunastnicy, jelita czczego oraz z jelita krętego. Jego długość może wynosić nawet około 5 metrów. To w tym miejscu rozpoczyna się główne trawienie. Ma za zadanie strawić i wchłonąć najważniejsze dla nas substancje. 

Błona jelita cienkiego jest pofałdowana i wyścielona kosmkami jelitowymi. Są to cienkie wypustki błony śluzowej (wyglądem przypominające palce) o wysokości od 0,5 do 1,5 mm. Jest ich tak dużo, że tworzą jakby aksamitną powierzchnię jelita. To one absorbują i transportują składniki odżywcze.   

Dwunastnica jest pierwszym a także najkrótszym odcinkiem jelita cienkiego. Nie przekracza zazwyczaj 25cm. Po dostaniu się do jelita białka i tłuszczu zostaje uwalniany hormon cholecystokinina, który pobudza wątrobę, pęcherzyk żółciowy i trzustkę. Następnie po uwolnieniu żółci i soku trzustkowego rozpoczyna się kolejne trawienie a także wchłanianie do krwiobiegu składników odżywczych ( białek, tłuszczy, węglowodanów a także wody). 

W dwunastnicy wchłaniane są witaminy takie jak : witamina A, D, E i K. 

Aby strawić pokarm w dwunastnicy i wchłonąć potrzebne nam substancje odżywcze, zostaje wydzielony hormon sekretyna, który ma za zadanie obniżyć kwaśne środowisko. Dzięki temu nasze jelita nie uszkadzają się od kwasu żołądkowego. 

Poprzez skurcze dwunastnicy - tzw. ruchy perystaltyczne - resztki pokarmu który się nie wchłonie w dwunastnicy, przedostaje się do kolejnej części jelit. 

Jelito czcze zajmuje się szybkim transportowaniem pokarmu do jelita krętego. W dalszym ciągu trawi oraz wchłaniania witaminy, minerały, białka, tłuszcze, węglowodany oraz wodę.

Ostatnim oraz najdłuższym odcinkiem jelita cienkiego jest jelito kręte. Przenosi odpady żywnościowe do jelita grubego. Z powodu rozmiaru to tutaj pokarm spędza najwięcej czasu. Jelito kręte jest szczególnie odpowiedzialne za wchłanianie witaminy B12. Wyściółka jelita krętego jest mniej przepuszczalna niż jelita czczego. 

W tym momencie nasze jelito przetrawiło i wchłonęło wszystkie najważniejsze dla przeżycia składniki - białka, węglowodany, tłuszcze, witaminy, minerały i bardzo istotna woda. Co następuje dalej? 

Cały odcinek jelita cienkiego wraz z żołądkiem, wątrobą i trzustką pracował na pełnych obrotach by pozyskać z pokarmu to co najważniejsze. Resztki pokarmowe trafiają wraz z wodą do jelita grubego. 

Jelito grube składa się z jelita ślepego z wyrostkiem robaczkowym, okrężnicy i odbytu. Osiąga około 130-150 cm długości a także w przybliżeniu około 8 cm średnicy. Jego zadaniem jest wydalenie resztek pokarmu z naszego organizmu ( kał ) oraz oddawanie moczu. 

Błona śluzowa jelita grubego nie posiada kosmków. Jej powierzchnia jest gładka i składa się z gruczołów, które wytwarzają śluz. 

Udział jelita grubego w trawieniu jest niewielki. Enzymy z jelita cienkiego przedostają się z miazgą pokarmową do jelita grubego. To tutaj rozpoczyna się proces gnilny niestrawionych resztek białka za pomocą bakterii. Rozpoczyna się wchłanianie aminokwasów, elektrolitów ( sód i potas) , witamin oraz wody. Jelito grube zawiera w sobie także bakterie fermentacyjne, które rozkładają błonnik na glukozę. Produkowane są także witaminy z grupy B. Podczas zwrotnego wchłaniania wody następuje zagęszczenie niestrawionych składników oraz powstawanie kału. Śluz wytwarzany przez komórki kubkowe błony śluzowej zlepia resztki pokarmowe. Kolejnym etapem jest wydalenie ich z organizmu. 

Jeśli dotarłaś do końca bardzo Ci dziękuję za poświęcony czas a zarazem gratuluję, ponieważ już wiesz na czym polega trawienie. Poznanie sposobu jak działają poszczególne organy i jak są złożone, pomogą Ci w zrozumieniu w przyszłości od czego zależne jest zdrowie. 

Pozdrawiam.