Celiakia i nietolerancja glutenu - różnice, objawy i diagnostyka.

Zastanawiałaś się pewnie nie raz jak to jest z tym glutenem? Czy faktycznie ma szkodliwe działanie a może to tylko "nowy trend" w żywieniu? Dużo mówi się o produktach bezglutenowych, diety bez glutenu cieszą się coraz większą popularnością zaś w sklepach można zauważyć wzrost produktów z przekreślonym kłosem i napisem "Gluten-free". 

Z reguły gluten sam w sobie nie jest szkodliwy, niestety osoby cierpiące na celiakię lub z nietolerancjami na gluten czy pszenicę muszą szczególnie na niego uważać.  

Czym jest gluten?

Gluten to ogólna nazwa białek roślinnych występujących w zbożach. Charakteryzuje się lepkością oraz elastycznością. To dzięki nim chleby są bardzo miękkie, sprężyste a także pulchne. Poprzez połączenie mąki z wodą wytwarzają się lekko sprężyste glutenowe błony. Zatrzymują w sobie dwutlenek węgla podczas fermentacji co powoduje wyrastanie ciasta a także utrzymanie wilgoci.

Jakie rozróżniamy białka glutenowe?

• w pszenicy występują prolaminy - czyli gluteniny i gliadyny,
• w życie występują sekaliny,
• w jęczmieniu występują hordeiny. 

Jak zatem ma się sprawa ma u osób chorujących na celiakie i z nietolerancjami? 

Najpierw rozróżnijmy od siebie te dwie kwestie.

Celiakia jest to genetyczna choroba autoimmunologiczna, która dotyka około 1% populacji na świecie. W Polsce szacuje się, że na celiakie choruje około 400 tysięcy osób. Mimo tego, że jest to choroba genetyczna może ujawnić się dopiero po 20 roku życia. Niestety pozostaje z chorym na całe życie. Objawia się reakcją układu odpornościowego na spożycie białka glutenu ze zbóż. W efekcie dochodzi do uszkodzenia przede wszystkim jelita cienkiego. O budowie jelita cienkiego pisałam tu. Przyjmowanie glutenu u osób z celiakią będzie powodowało ciągłe stany zapalne w jelicie cienkim, zapalenie błony śluzowej jelita oraz zanik kosmków jelitowych, które są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych.  

Nietolerancja glutenu wygląda nieco inaczej niż u osób z celiakią. Układ odpornościowy u osób z celiakią walczy z glutenem tak, jakby był to wirus, dlatego jest tak silna reakcja organizmu. Nietolerancja nie jest alergią. Nietolerancja jest reakcją na spożyty gluten. Objawami mogą być zmiany skórne, bóle brzucha, biegunki czy zmiana nastroju. Po jakimś czasie od odstawienia glutenu i zregenerowaniu jelit, może okazać się, że nadwrażliwość się wycofała. 

Nietolerancja na gluten występuje u osób u których nie stwierdzono celiakii lub alergii na pszenicę jednak występują negatywne objawy po spożyciu glutenu. 

Badania wykazują, że jest o wiele więcej osób z nietolerancją na gluten niż z celiakią a najczęściej nadwrażliwe są kobiety.  

Oprócz celiakii oraz nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten zostaje jeszcze alergia na pszenicę.

Jej objawami są wzdęcia, skurcze żołądka, biegunki, wymioty, zaostrzenie atopowego zapalenia skóry, astma, pokrzywka, obrzęki naczyniowe, nieżyt nosa a także wstrząs anafilaktyczny. U niektórych osób mogą występować objawy alergiczne nawet po wdychaniu pyłu zbożowego. 

Jakie są objawy celiakii?

• problemy z trawieniem: biegunki tłuszczowe lub wodniste, zaparcia, wzdęcia, bóle brzucha, stany zapalne jelit.
• problemy skórne: trądzik, wysypki, egzema, pokrzywka.
• problemy neurologiczne: depresja, niepokój, zmęczenie, problemy z koncentracją, splątanie, mgła mózgowa, zawroty głowy, padaczka, spadek libido, drętwienie palców a także rąk lub nóg. 
• inne problemy: niedobory składników odżywczych w tym żelaza i witaminy B12, osteoporoza, obniżona odporność, bóle głowy, anemia, nawracające afty, utrata masy ciała, bóle stawów (łokci, dłoni, kolan), sztywność mięśni, przewlekły katar, astma, puchnięcie twarzy, problemy z zajściem w ciąże, zaburzenia hormonalne i miesiączkowe a w bardzo poważnych przypadkach może nawet dojść do wstrząsu anafilaktycznego. 

Nie każda osoba będzie miała takie same objawy uczulenia na gluten. U niektórych osób chorujących na celiakię nie występują żadne wyraźne objawy z układu odpornościowego, dlatego często są błędnie zdiagnozowane i pozostają nieleczone latami lub leczone w nieodpowiedni sposób.

Jak zdiagnozować celiakie?

Zalecane są badania serologiczne przeciwciał związanych z tą chorobą, takie jak:

• IgA - całkowity poziom immunoglobulin typu A - badanie wskazujące obecność stanu zapalnego, 
• tTG IgA - przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej 

Dodatkowo:

• DGP IgG - przeciwciała przeciwko deaminowanemu peptydowi gliadyny 
• tTG IgG  - przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej IgG
• EmA IgG - przeciwciała przeciwko endomysium mięśni gładkich. 

Przed wykonywaniem badań nie powinno się odstawiać produktów glutenowych, by mieć pewność co do wyników. 

Jednak jak podają badania, niektóre osoby chorujące na celiakię nie wytwarzają w ogóle przeciwciał. Dlatego czasem wykrycie alergii na gluten jest utrudnione. W takich przypadkach warto wykonać biopsję jelita cienkiego podczas gastroskopii. 

Warto zwrócić uwagę na fakt, że celiakia często idzie w parze z takimi chorobami jak:

• cukrzyca typu 1
• chorobami autoimmunologicznymi
• choroby tarczycy
• choroby stawów i wątroby
• zespołem Downa
• zespołem Turnera 
• zespołem Williamsa 

Jak leczyć celiakię/nietolerancję glutenu?

Niestety nie ma żadnych leków na alergię/nietolerancję glutenu. Jedynym skutecznym sposobem jest dieta bezglutenowa. 

Efekty odstawienia glutenu zależne są niestety od organizmu. U niektórych osób efekt będzie po paru dniach u innych nawet po około miesiącu. 

Źródła:

https://www.healthline.com/nutrition/what-is-gluten#symptoms

https://www.healthline.com/nutrition/what-is-gluten#bottom-line

https://www.hopkinsmedicine.org/health/wellness-and-prevention/what-is-gluten-and-what-does-it-do

https://www.chop.edu/news/signs-and-symptoms-gluten-sensitivity

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21622-gluten-intolerance

Europejski tydzień walki z nowotworem szyjki macicy.

Dziś rano oglądając program "Pytanie na śniadanie" usłyszałam, że od 20 do 26 stycznia jest Europejski Tydzień walki z nowotworem szyjki macicy. 

Prowadząc bloga o tematyce zdrowotnej, nie mogłam przejść obojętnie obok tak ważnej dla nas kobiet sprawie i postanowiłam to nagłośnić. 

Występująca w programie Ida Karpińska opowiedziała swoją historię choroby. W 2003 roku, mając 34 lat, mama zaproponowała jej, by zrobiła kontrolne badania ginekologiczne. Po wykonaniu cytologii okazało się, że Ida choruje na nowotwór szyjki macicy. Usłyszała druzgocącą wiadomość pomimo tego, że rok wcześniej wykonywała cytologię, która niczego nie wykazała. 

Następnie przeszła operację, chemioterapię i do dziś cieszy się życiem. 

Jest to niezwykła historia pokazująca, że nawet w przypadku takiej choroby jest nadzieja. 

Nowotwór nie zawsze oznacza wyrok. Niestety by tak było, ważny jest czas wykrycia zmian chorobowych. 

Musimy pamiętać o regularnych badaniach, by zapobiegać i by nie było za późno. Wczesne wykrycie nowotworu szyjki macicy daje 100% szanse wyleczenia.  

Każdego roku ponad 500 tysięcy kobiet na całym świecie dowiaduje się o nowotworze szyjki macicy. Około 300 tysięcy z nich umiera. W Polsce rocznie ponad 3300 kobiet słyszy diagnozę, niestety połowa z nich umiera.

Czym w takim razie jest nowotwór szyjki macicy?

Lekarze mają prawie 100% pewność, że powiązany jest z wirusem brodawczaka ludzkiego - HPV. Nowotwór ten może rozwijać się nawet kilka lat. W pierwszych etapach nie daje żadnych objawów, dlatego tak ważne jest wykonywanie regularnej cytologii, która jest w stanie wykryć komórki nowotworowe we wczesnym etapie.  

Czynnikami, które zwiększają ryzyko nowotworu są:

• zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego HPV
• wczesne rozpoczęcie aktywności seksualnej
• palenie papierosów
• duża ilość partnerów seksualnych
• zakażenie wirusem HIV
• wieloletnie stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych

Na zachowanie raka szyjki macicy niestety narażona jest każda kobieta.

Wyszczególniono 12 nawyków, dzięki którym jesteśmy w jakimś stopniu zapobiec nowotworowi szyjki macicy:

1. Rzucenie palenia papierosów
2. Stworzenie w domu środowiska wolnego od dymu tytoniowego
3. Utrzymywanie prawidłowej masy ciała
4. Systematyczna aktywność fizyczna
5. Zdrowe odżywianie
6. Ograniczenie spożywania alkoholu
7. Unikanie nadmiernej ekspozycji na promienie słoneczne, zwłaszcza bez zastosowania kremów z filtrem SPF
8. Ochrona przed działaniem substancji rakotwórczych w miejscu pracy, przestrzegania zasad BHP
9. Uważanie na wysoki poziom radonu w otoczeniu
10. Karmienie piersią i unikanie hormonalnej terapii zastępczej 
11. Szczepienie dzieci przeciwko WZW typu B oraz HPV
12. Uczestnictwo w zorganizowanych programach badań przesiewowych celem wczesnego wykrycia chorób nowotworowych. 

Badania cytologiczne powinny być wykonywane mniej więcej od 21. roku życia i nie później niż 3 lata od rozpoczęcia współżycia seksualnego. 

Cytologię powinno się wykonywać co 3 lata, chyba że kobieta jest w grupie ryzyka. 

Moim zdaniem nic nie stoi na przeszkodzie, by dla własnej pewności wykonywać badanie każdego roku. Odwołując się do historii Idy, rok zmienił bardzo wiele w jej życiu. 

Jedno zdanie, które powiedziała Ida w programie, szczególnie utkwiło mi w pamięci.. Dbamy o nasze domy, o mężów, dzieci, pracę, karierę a nasze zdrowie odkładamy na samym końcu. Musimy zadbać o nas, o nasze zdrowie, byśmy mogły cieszyć się życiem. Byśmy mogły z radością nadal dbać o nasze wspaniałe rodziny. 

Dlatego mam prośbę, badaj się regularnie!

I bądź czasem jak "mama Idy" - przypomnij o badaniu swojej mamie, wnuczce, siostrze, bratowej, koleżance.. Dbajmy o siebie nawzajem - bo w nas kobietach jest wspaniała moc. 

Disclaimer: nie jestem lekarzem. Stworzyłam tego bloga w celu informacyjnym, by dzielić się wiedzą i badaniami naukowymi. Treści zawarte na tej stronie nie są poradą medyczną. Jeśli cierpisz na jakąś chorobę, bierzesz leki, jesteś w ciąży lub karmisz piersią skontaktuj się z wykwalifikowanym pracownikiem służby zdrowia w celu porady lekarskiej.